Thu phí người cách ly: Dấu hiệu 'lạm quyền' chỉ đạo ở một số địa phương?

Tuy nhiên, việc thi phí này đã đúng quy định hay là biểu hiện sự “lạm quyền” của một số địa phương trong công tác phòng chống dịch Covid-19? Để làm rõ vấn đề này, Luật sư Việt Nam Online trân trọng kính mời các chuyên gia pháp lý, độc giả bày tỏ ý kiến, quan điểm của mình về việc này để việc áp dụng chính sách pháp luật đúng quy định. Mọi ý kiến xin gửi về email tòa soạn: [email protected].

Trong những ngày qua, để phòng chống dịch bệnh Covid-19 có hiệu quả các tỉnh thành trong cả nước đã thực hiện rất tốt các biện pháp của Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng chống dịch bệnh Covid-19, Bộ Y tế và các ban ngành liên quan. Trong đó có biện pháp cách ly toàn xã hội bắt đầu từ ngày 01/4 đến hết ngày 15/4/2020 theo Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đến nay, dịch bệnh Covid-19 đã cơ bản được kiểm soát tại các tỉnh/thành và một số điểm được xem là “ổ dịch”

Tuy nhiên, thời gian vừa qua có một số tỉnh thành tiến hành thu phí người cách ly tại địa phương.

Vấn đề này đang thu hút sự quan tâm của dư luận trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang có nhiều diễn biến phức tạp.

Chưa thực hiện đúng với chỉ đạo của Chính phủ

Đánh giá về việc này, Luật sư Hà Huy Từ, Công ty Luật Hà Huy, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết, những việc này của các địa phương là chưa thực hiện đúng với chỉ đạo của Chính phủ. Bởi:

Ngày 29/3/2020, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 37/NQ-CP về một số chế độ đặc thù trong phòng, chống dịch Covid-19. Tại khoản 1, Điều 1 của Nghị quyết số 37/NQ-CP quy định:

“Tiền ăn của người bị áp dụng biện pháp cách ly y tế.

a) Đối tượng áp dụng: người Việt Nam, người nước ngoài đang bị áp dụng biện pháp cách ly y tế tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc tại cơ sở, địa điểm khác (không áp dụng đối với hình thức cách ly tại nhà, nơi lưu trú, khách sạn, resort, doanh nghiệp).

b) Mức hỗ trợ tiền ăn là 80.000 đồng/ngày trong thời gian cách ly y tế”.

Khoản 2 Điều 1 Nghị quyết 37/NQ-CP cũng quy định: “Người bị áp dụng biện pháp cách ly y tế quy định tại điểm a khoản 1 Điều này được cấp không thu tiền: nước uống, khăn mặt, khẩu trang, nước dung dịch rửa tay, dung dịch sát khuẩn miệng, bàn chải đánh răng, xà phòng tắm gội và các vật dụng thiết yếu, các chi phí khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt trong những ngày cách ly y tế với tổng chi phí là 40.000 đồng/ngày”.

Cần lưu ý, Nghị quyết 37/NQ-CP không chỉ đề cập đến người bị áp dụng biện pháp cách ly y tế mà còn đề cập đến cán bộ y tế, người lao động tham gia phòng, chống dịch, người tham gia thường trực chống dịch 24/24 giờ, cán bộ y tế, quân đội, công an và một số đối tượng khác được hưởng chế độ hỗ trợ.

Như vậy, trong công tác phòng, chống dịch Covid-19, những đối tượng được liệt kê trong Nghị quyết 37/NQ-CP đều được áp dụng quy định này. Nghị quyết không có sự phân biệt và cũng không quy định người bị áp dụng biện pháp cách ly y tế không được hưởng mức hỗ trợ tiền ăn, nước uống… nếu như không phải là người dân sinh sống tại địa bàn mà từ các tỉnh, thành phố khác đến.

Nghị quyết 37/NQ-CP cũng đã liệt kê nguồn kinh phí để thực hiện chế độ đặc thù trong phòng, chống dịch Covid-19:

– Ngân sách nhà nước bố trí theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước và phân cấp ngân sách nhà nước hiện hành. Ngân sách trung ương hỗ trợ cho ngân sách các địa phương còn khó khăn chưa cân đối được ngân sách theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.

– Quỹ bảo hiểm y tế chi trả chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế.

– Nguồn viện trợ, tài trợ, hỗ trợ của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Theo Luật sư Từ, quy định tại Nghị quyết số 37/NQ-CP đã rất rõ ràng, cụ thể về chế độ đặc thù trong phòng, chống dịch Covid-19 đối với người Việt Nam, người nước ngoài đang bị áp dụng biện pháp cách ly y tế tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc tại cơ sở, địa điểm khác. Do đó, một số tỉnh/thành tiến hành thu phí đối với người tỉnh khác về, tuy nhiên mức phí các tỉnh không đồng đều là chưa chưa thực hiện đúng Nghị quyết 37 NQ-CP của Chính phủ. Hơn nữa, việc áp dụng pháp luật phải được thống nhất trên địa bàn cả nước. Không nên để tình trạng mỗi nơi hiểu quy định pháp luật theo mỗi hướng khác nhau.

Đánh giá về ảnh hưởng của việc thu phí cách ly đối với công tác phòng chống dịch bệnh Covid-19, Luật sư Hà Huy Từ nhận định sẽ dẫn đến một số hệ lụy có thể gặp phải như: tình trạng trốn cách  ly, khai báo gian dối, chậm khai báo… Vì đối với người nghèo, việc thu phí đối với họ là cả vấn đề khi không có việc làm nhưng vẫn phải mất phí. Người bị thu phí có thể khiếu nại, tố cáo hoặc có những hành động làm mất an ninh trật tự, ảnh hưởng không tốt trong nỗ lực chung mà Đảng, Nhà nước và toàn dân, toàn quân đang đồng lòng phòng, chống dịch Covid-19.

Hơn nữa, việc hạch toán kinh tế đối với khoản thu phí này dựa trên quy định nào của pháp luật cũng là một vấn đề cần đưa ra câu hỏi và cần lời giải đáp từ các tỉnh có chủ trương thu phí.

Trong thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu một số địa phương không được “ngăn sông cấm chợ” trong phòng, chống dịch Covid-19. Thiết nghĩ, Thủ tướng Chính phủ cũng nên tiếp tục yêu cầu các tỉnh, thành không được hiểu sai về quy định pháp luật để tạo điều kiện tốt nhất cho người bị áp dụng biện pháp cách ly y tế được hưởng những chế độ tốt nhất mà Chính phủ đã ban hành. 

Chưa đúng với quy định…

Đồng quan điểm, Luật sư Nguyễn Duy Bình, Đoàn Luật sư TP. HCM cho rằng căn cứ vào quy định tại Nghị quyết số 37/NQ-CP thì tất cả người bị cách ly y tế tại các cơ sở khám chữa bệnh hoặc cơ sở khác đều được hưởng chế độ này, không loại trừ những trường hợp bị cách ly do vi phạm như các lãnh đạo địa phương Hải Phòng, Đà Nẵng, Quảng Nam, Bắc Ninh lý giải.

“Những ngày gần đây báo chí có đưa tin các địa phương như Hải Phòng, Đà Nẵng, Quảng Nam, Bắc Ninh quy định về việc thu phí cách ly tập trung đối với những người trở về từ Hà Nội và TP. HCM, tôi nhận thấy quy định này chưa đúng. Việc các lãnh đạo, các đia phương đó lý giải cho rằng là do những người bị cách ly trong trường hợp này vi phạm Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm, vi phạm Chỉ thị 16 của chính phủ nên phải thu phí là chưa đúng với quy định trên. Mặt khác, nếu cho rằng họ vi phạm thì cơ quan chức năng có quyền xử lý theo quy định chứ không thể cho rằng họ vi phạm nên phải đóng phí cách ly vì đây là 2 vấn đề khác nhau”, Luật sư Bình nói.

Luật sư Bình cho rằng: “Nghị quyết 37 chỉ quy định về một số chế độ hỗ trợ đặc thù trong phòng chống dịch Covid 19, còn quy định về việc xử phạt VPHC hoặc xử TNHS thuộc lĩnh vực khác”.