Loại hạt người Việt trồng lấy rau ăn mà không biết có tác dụng mát gan, giảm cholesterol
Người dân Việt Nam chắc hẳn chẳng ai còn xa lạ với cây rau dền. Tuy nhiên, nhiều người không biết được giá trị của loại hạt rau này.
Theo Nhà khoa học, Lương y Bùi Đắc Sáng, Hội Đông y (Hà Nội), rau dền là cây rau được dùng phổ biến trong những ngày hè do có tính mát, giải nhiệt. Thường thì rau dền mọi người sẽ dùng phần lá, hạt sẽ bỏ đi hoặc lưu lại làm hạt giống.
Trên thế giới rau dền đã được trồng làm dược liệu cách đây hàng nghìn năm. Người phương Tây đã biết dùng các bộ phận của rau dền từ lá đến hạt làm thuốc chữa bệnh.
Theo y học cổ truyền, hạt rau dền (rau dền cơm) có vị ngọt tính lạnh, công dụng lợi tiểu, chữa viêm bàng quang… Do vậy, ông cha ta vẫn dùng hạt rau dền làm thuốc mát gan chữa mắt kém bằng cách: Hạt dền (tán bột) uống với nước sắc thảo quyết minh 12g.
Lương y Bùi Đắc Sáng cho biết thêm, hạt rau dền còn là thuốc lợi tiểu thanh lọc cho thận, nhuận cho tràng, trừ giun rất tốt. Cách dùng: hạt dền 20g độc vị (một vị) sắc uống.
Cách dùng hạt rau dền làm thuốc chữa mờ mắt như sau: 10g hạt rau dền, kết hợp hạt muồng ngủ sao 12g, tán hạt dền canh, uống với nước sắc hạt muồng ngủ sao. Hoặc dùng 20gam hạt rau dền canh sắc uống dùng để thông đại tiểu tiện, trị giun đũa...
Trên thế giới nhiều nơi đã sử dụng hạt rau dền để kết hợp chế biến món ăn, làm các loại bánh. Tại Việt Nam ở Hà Giang cũng có món bánh chè lam có thành phần là hạt rau dền.
Các nghiên cứu của khoa học hiện đại cho thấy, hạt rau dền (loại dền nấu canh, dền tía) có giá trị dinh dưỡng cao, chứa tới 62% tinh bột và 6% chất béo. Trong hạt còn có hàm lượng protid rất cao (khoảng 16,8%).
"Nếu xét về mặt dinh dưỡng thì hạt rau dền không thua kém gì so với lúa, lúa mì, ngô và đậu tương", lương y Sáng cho hay.
Không chỉ hạt có tác dụng chữa bệnh mà lá và thân rau dền cũng là thực phẩm dinh dưỡng và thuốc chữa bệnh trong y học cổ truyền.
Lương y Bùi Đắc Sang cho biết, theo Đông y, dền cơm vị ngọt, tính hàn. Rau dền tía vị ngọt, mát, vào đại tràng, có tác dụng thanh nhiệt, mát gan, ích khí và khai khiếu. Rau dền được dùng cho các trường hợp kiết lỵ, táo bón, rối loạn tiết niệu, đau mắt đỏ, sưng đau họng, côn trùng cắn đốt.
Tại Trung Quốc người dân dùng rau dền ăn là món ăn có tác dụng dưỡng sinh.
Nhà khoa học Bùi Đắc Sáng cũng cung cấp thêm thông tin, khoa học hiện đại đã chứng minh trong rau dền có chất tocotrienols giúp làm giảm cholesterol xấu và ngăn ngừa bệnh tim mạch vành. Rau dền còn có nhiều chất chống oxy hóa như vitamin E, C, sắt, magiê, phốt pho hay lysine giúp chống lại các gốc tự do có hại và ngăn chặn sự hình thành của các tế bào ác tính gây ra ung thư.
Tuy nhiên, lương y Bùi Đắc Sáng lưu ý do rau dền có tính hàn, vì vậy người có cơ thể tính hàn, phụ nữ có thai, thể trạng hư hàn, đang bị tiêu chảy cũng không nên ăn loại rau này.
Một số bài thuốc hay từ rau dền
- Chữa bệnh táo bón, huyết áp cao, nhức đầu, chóng mặt, nóng phừng mặt: Dùng 250g dền cơm luộc trộn với dầu vừng hoặc bột vừng đen, ăn với cơm.
- Chữa viêm bàng quang, lợi tiểu: Rau dền nấu canh ăn cả cái và nước hoặc xào ăn.
- Chữa rết cắn, ong đốt lở ngứa: Lá dền gai giã nát, thêm nước, chắt nước uống, đắp bã để chữa rết cắn, ong đốt lở ngứa.
- Chữa đau mắt: hạt dền cơm, hạt thảo quyết minh, liều lượng bằng nhau 10g. Sắc nước uống.
