Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 01/2015/NĐ-CP quy định chi tiết phạm vi địa bàn hoạt động hải quan và trách nhiệm phối hợp trong phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Việc sửa đổi nhằm cập nhật, điều chỉnh các quy định về địa bàn hoạt động hải quan cho phù hợp với thực tế quản lý, tổ chức hành chính và yêu cầu tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu.
Theo Bộ Tài chính, phạm vi địa bàn hoạt động hải quan tại khu vực cửa khẩu đường bộ, cửa khẩu biên giới đường thủy nội địa hiện được quy định tại Điều 3 Nghị định 01/2015/NĐ-CP và Phụ lục kèm theo Nghị định số 12/2018/NĐ-CP, gồm 88 cửa khẩu đường bộ thuộc 21 tỉnh. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy một số quy định về địa bàn hoạt động hải quan chưa còn phù hợp, gây khó khăn trong việc bố trí lực lượng, kiểm tra, giám sát và kiểm soát hải quan. Trong số 88 cửa khẩu, có 15 cửa khẩu đang được quy định là địa bàn bao gồm toàn bộ xã biên giới, chưa xác định ranh giới cụ thể; một số khác cần điều chỉnh để phù hợp tình hình mới.
Việc thay đổi đơn vị hành chính, sáp nhập tỉnh, xã và đổi tên các cửa khẩu theo nghị quyết của Chính phủ dẫn đến nhiều tên gọi tại Nghị định hiện hành không còn phù hợp. Một số cửa khẩu nay được gọi là lối thông quan hoặc đường chuyên dụng nhưng chưa được cập nhật trong quy định pháp lý.
Do đó, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi Điều 3 và Phụ lục kèm theo Nghị định theo hướng bổ sung cụm từ “lối thông quan, đường chuyên dụng” sau “cửa khẩu đường bộ” để phù hợp với các Nghị quyết của Chính phủ. Đồng thời, thay thế toàn bộ Phụ lục hiện hành, xác định rõ ranh giới địa bàn bằng mốc giới, tọa độ, vị trí tiếp giáp, chiều dài, chiều rộng... gắn với tên gọi hành chính mới của địa phương sau sắp xếp. Việc này nhằm đảm bảo mỗi cửa khẩu đều có phạm vi quản lý cụ thể, tạo thuận lợi cho hoạt động kiểm tra, giám sát và kiểm soát hải quan, cũng như hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa.
Dự thảo cũng đề xuất sửa đổi tên gọi một số cửa khẩu như Tân Thanh, Cốc Nam (Lạng Sơn) và Bắc Phong Sinh (Quảng Ninh) thành lối thông quan, đường chuyên dụng; đồng thời loại bỏ khỏi phạm vi địa bàn một số cửa khẩu phụ không phát sinh hoạt động xuất nhập khẩu, chưa được UBND tỉnh công bố cho phép hoạt động, không bố trí cán bộ hải quan. Với các cửa khẩu phụ được UBND tỉnh cho phép hoạt động xuất nhập khẩu và đáp ứng điều kiện về cơ sở vật chất, lực lượng chuyên ngành, cơ quan hải quan sẽ bố trí cán bộ thực hiện thủ tục, giám sát và kiểm soát hải quan theo quy định của Luật Hải quan. Bộ Tài chính sẽ tổng kết, đánh giá để đề xuất bổ sung chính thức các cửa khẩu này vào địa bàn hoạt động hải quan khi sửa đổi Nghị định.
Bộ Tài chính cũng đề xuất bổ sung quy định về phạm vi địa bàn hoạt động hải quan tại các khu vực ngoài cửa khẩu nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý và đáp ứng yêu cầu quản lý thực tiễn. Theo đó, phạm vi này sẽ bao gồm khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung, khu kinh tế, trung tâm tài chính quốc tế; trụ sở, kho hàng của doanh nghiệp gia công, sản xuất, xuất khẩu; kho hàng không kéo dài, bãi ngoại quan, địa điểm tập kết, kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu theo quyết định của Cục trưởng Cục Hải quan.
Việc mở rộng và xác định rõ phạm vi địa bàn hoạt động hải quan giúp nâng cao hiệu quả quản lý, kiểm tra, giám sát, đồng thời tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, góp phần phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới và bảo đảm thu đúng, thu đủ ngân sách nhà nước.
