"Tôi đã trồng bốn cây nấm. Ba cây dùng nấu canh, cây còn lại mang đi khám thì bác sĩ bảo là… nấm độc!" - ông Chu Thế Xuân, một nông dân ở Lô Châu, Tứ Xuyên (Trung Quốc) kể lại trải nghiệm suýt mất mạng sau khi ăn nấm tự tay trồng từ hạt giống mua trên mạng.
Sự việc xảy ra vào ngày 11/7, khi ông Chu và vợ ăn món canh nấm do chính tay bà nấu từ những cây nấm mọc lên sau 10 ngày gieo trồng. Chỉ vài tiếng sau bữa tối, cặp vợ chồng có dấu hiệu nôn mửa, chóng mặt, sốt cao và nhanh chóng được con trai đưa đến bệnh viện cấp cứu. Các bác sĩ tại Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung Quốc thuộc Đại học Y khoa Tây Nam xác nhận họ bị ngộ độc bởi nấm Green Folded Parasol - một loại nấm cực độc, không thể ăn được.
Điều đáng nói là những cây nấm gây ngộ độc được trồng từ hạt giống có giá chỉ 9,48 nhân dân tệ (khoảng 30.000 đồng), mua từ một nền tảng thương mại điện tử. Theo ông Đỗ - con trai nạn nhân, bao bì sản phẩm in rõ: "Hạt giống rau gia truyền có thể ăn được", đi kèm video hướng dẫn trồng nấm từ gốc cây trong vườn. Tin tưởng vào quảng cáo, bà đã mua về trồng thử.
Sau tai nạn, ông Đỗ mang mẫu nấm còn lại đến bệnh viện, nơi các chuyên gia xác nhận đây là loài nấm độc, gây viêm dạ dày ruột cấp và sốc giảm thể tích máu. "Mẹ tôi vốn đang điều trị ung thư phổi nên bị ảnh hưởng nặng hơn. Cả người toát mồ hôi lạnh và gần như ngã quỵ. Rất may bác sĩ xử lý kịp thời", ông Đỗ cho biết.
Sau khi cha mẹ qua cơn nguy kịch, ông Đỗ tìm cách liên hệ với người bán hàng để yêu cầu bồi thường gần 3.000 tệ viện phí. Tuy nhiên, phía người bán chỉ đồng ý hoàn tiền đơn hàng, đồng thời khẳng định giống nấm họ bán "hoàn toàn ăn được". Ngay sau đó, toàn bộ sản phẩm bị gỡ khỏi gian hàng, cửa hàng biến mất khỏi nền tảng và không còn phản hồi tin nhắn.
Qua tra cứu giấy phép kinh doanh mà người bán đăng tải, ông Đỗ phát hiện đơn vị này là một doanh nghiệp tư nhân, chỉ mới đăng ký hoạt động vào tháng 4/2025 - hai tháng trước khi sự cố xảy ra. Cơ quan chức năng tại địa phương xác nhận đã liên hệ với đại diện pháp lý, nhưng người này phủ nhận việc từng bán hạt giống nấm trực tuyến. Không chỉ ông Chu là nạn nhân, nhiều người dùng mạng xã hội khác cũng lên tiếng phản ánh việc hạt giống họ nhận được không giống như trong video quảng cáo.
Theo ghi nhận từ phóng viên địa phương, trên các nền tảng thương mại điện tử hiện vẫn tồn tại hàng chục cửa hàng bán hạt giống nấm với nhiều tên gọi như Alpinia fasciata, Alpha Cercis hay Alpinia arborvitae. Hầu hết đều quảng cáo là "nấm ăn được", "dễ trồng tại nhà", "có thể dùng suốt 10 năm"... Giá bán dao động từ vài đến hơn mười tệ một gói, có nơi bán tới hơn 20.000 đơn hàng.
Khi được hỏi, nhiều cửa hàng đều đưa ra hướng dẫn trồng đơn giản như "xịt nước mỗi ngày, đặt nơi thoáng khí" nhưng không cam kết chất lượng hoặc hoàn tiền nếu nấm không mọc. Có nơi còn quảng cáo "xuất xứ từ Vân Nam" nhưng lại giao hàng từ địa điểm khác. Một số gian hàng, sau khi bị chất vấn, cũng lập tức xóa sản phẩm.
Ma Lin - Giám đốc Viện nghiên cứu rau quả (Viện Hàn lâm Khoa học Nông nghiệp Giang Tô) khẳng định: nấm gà (Alpinia hortensis) thật là loài quý, mọc hoang trong môi trường cộng sinh với tổ mối và rất khó nhân giống tại nhà. Những loại nấm được quảng cáo là "nấm gà da đen" thực chất thuộc họ nấm khác, chỉ có hình dạng giống nấm gà nhưng giá trị dinh dưỡng và độ an toàn không đảm bảo.
"Nấm ô xếp nếp xanh" - loại gây ngộ độc cho ông Chu, có ngoại hình dễ nhầm với nấm ăn nhưng lại cực độc. Trường hợp nhà ông Chu có thể là do nguồn giống bị nhiễm bẩn hoặc cấy nhầm chủng nấm. Dù vô tình hay cố ý, rủi ro đối với người tiêu dùng là rất lớn.
Các chuyên gia về nấm học cũng nhấn mạnh rằng việc bán các hạt giống không rõ nguồn gốc, không được kiểm định an toàn thực phẩm có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường. Người tiêu dùng được khuyến cáo không nên mua hạt giống thực phẩm giá rẻ qua mạng, đặc biệt là các loại nấm - sản phẩm nhạy cảm có thể chứa độc tố nguy hiểm nếu sai lệch giống loài.
