Lưu ý tiêm chủng phòng Covid-19 cho phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai nên tiêm vắc-xin phòng COVID-19

Phụ nữ mang thai rất cần được tiêm vắc xin Covid-19, đặc biệt là những đối tượng có nguy cơ cao phơi nhiễm với virus SARS-CoV-2 như cán bộ, nhân viên y tế, đối tượng hoạt động dịch vụ thường xuyên phải tiếp xúc với nhiều người, người sinh sống trong vùng dịch…

Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy phụ nữ có thai, không có thai và những người bình thường khác nguy cơ mắc COVID-19 là như nhau. Hay nói cách khác là khả năng lây nhiễm như nhau. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai lại là đối tượng dễ bị biễn biến nặng khi mắc COVID-19.

Nguyên nhân là do trong quá trình mang thai, thai phụ có tình trạng suy giảm miễn dịch hơn so với người bình thường. Khi thai phát triển, tử cung to lên đẩy cơ hoành lên cao làm cho dung tích phổi giảm cản trở hô hấp vì vậy nhu cầu oxy của phụ nữ có thai nhiều hơn bình thường.

Bên cạnh đó, do hiện tương giữ nước gây ra phù nên niêm mạc đường hô hấp dễ bị tổn thương hơn. Phụ nữ mang thai khi mắc Covid-19 thường tiến triển nặng nhanh hơn … và cần điều trị hồi sức tích cực nhiều hơn, nguy cơ tử vong cao hơn.

Ngoài ra, nếu phụ nữ mang thai có bệnh nền hoặc các bệnh như huyết áp, đái tháo đường, tim mạch, béo phì, bệnh mạn tính ở phổi… hoặc trên 35 tuổi mới mang thai… sẽ khiến dễ gây ra biến chứng trong thai kỳ.

Cùng với những yếu tố trên, nếu thêm mắc COVID-19 thì nguy cơ biến chứng thể nặng của phụ nữ mang thai càng thêm nhanh chóng.

Phụ nữ mang thai nhiễm COVID-19 khi diễn biến chuyển nặng nhanh chóng sẽ buộc phải nằm hồi sức, can thiệp thở máy, ecmo… với tỷ lệ cao, thậm chí có thể gây tử vong mẹ, nguy cơ cho thai nhi.

Chính vì những nguyên nhân đó, “Phụ nữ mang thai nên tiêm vắc-xin phòng COVID-19 khi lợi ích của việc tiêm phòng lớn hơn những rủi ro tiềm ẩn”.

Đó là khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới (WHO) cũng như hàng trăm tổ chức y tế, cơ quan phòng chống dịch bệnh hàng đầu trên khắp thế giới sau hàng loạt những nghiên cứu và báo cáo cho thấy mức độ an toàn của vắc-xin này đối với phụ nữ mang thai.

Sự an toàn và hiệu quả của việc tiêm vaccine phòng COVID-19 trong khi mang thai

Theo Bộ Y tế, phụ nữ đang cho con bú, mang thai từ 13 tuần trở lên vẫn có thể tiêm vắc-xin COVID-19 với các loại vaccine COVID-19 khác, ngoại trừ Sputnik-V.

Dữ liệu về sự an toàn và hiệu quả của việc tiêm vaccine phòng COVID-19 trong khi mang thai:

CDC Hoa Kỳ đã công bố dữ liệu đầu tiên của Hoa Kỳ về sự an toàn của việc tiêm vaccine mRNA COVID-19 trong thời kỳ mang thai. Báo cáo đã phân tích dữ liệu từ ba hệ thống giám sát an toàn tại chỗ để thu thập thông tin về việc tiêm phòng COVID-19 trong thai kỳ. Những dữ liệu ban đầu này không tìm thấy bất kỳ mối lo ngại nào về an toàn cho những phụ nữ mang thai đã được tiêm chủng hoặc thai nhi của họ. Một báo cáo khác đã xem xét những phụ nữ mang thai được tiêm phòng COVID-19 với vaccine mRNA trước 20 tuần của thai kỳ. Các nhà khoa học không tìm thấy nguy cơ sẩy thai tăng lên ở những người này.

Trong các nghiên cứu với vaccine Moderna, Pfizer-BioNTech hoặc Johnson & Johnson (J&J) / Janssen trước đó được thực hiện trên động vật, các nhà nghiên cứu không tìm thấy bằng chứng cho mối lo ngại nào về an toàn ở đối tượng thí nghiệm đang mang thai hoặc con của chúng.

Tương tự, những thử nghiệm lâm sàng trên người, sử dụng vaccine vecter virus (như J & J / Janssen) cũng cho thấy, không có kết quả bất lợi nào liên quan đến thai nghén.

Cụ thể là vaccine COVID-19 đã được tiêm cho những phụ nữ mang thai ở tất cả các tam cá nguyệt của thai kỳ, cùng với thử nghiệm chủng ngừa Ebola một cách quy mô. Không có kết quả bất lợi nào liên quan đến thai nghén, bao gồm cả những kết quả bất lợi ảnh hưởng đến em bé, liên quan đến việc tiêm chủng trong những thử nghiệm này.

Các nghiên cứu cũng xóa bỏ lo ngại vaccine COVID-19 có thể gây bệnh cho phụ nữ mang thai hoặc thai nhi: Không có vaccine COVID-19 nào chứa virrus sống gây bệnh COVID-19 nên vaccine COVID-19 không thể làm cho bất kỳ ai bị bệnh với COVID-19, kể cả phụ nữ mang thai hoặc trẻ sơ sinh.

Một nghiên cứu gần đây ở Israel đã so sánh tỷ lệ mắc bệnh COVID-19 ở những phụ nữ mang thai được tiêm vaccin mRNA ( Moderna, Pfizer) với những người không tiêm. Các nhà khoa học xác nhận rằng tiêm phòng làm giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm SARS-CoV-2 ở phụ nữ mang thai.

Tiêm phòng cho phụ nữ mang thai tạo ra các kháng thể có thể bảo vệ em bé của họ: Trong nghiên cứu, phụ nữ mang thai được tiêm vaccine COVID-19 mRNA và cơ thể của họ đã tạo ra kháng thể chống lại COVID-19, tương tự như những người không mang thai.

Các kháng thể sau đó được tìm thấy trong máu dây rốn. Điều này có nghĩa là tiêm chủng COVID-19 trong khi mang thai có thể giúp bảo vệ trẻ sơ sinh chống lại COVID-19. Tuy nhiên, các nhà khoa học thấy vẫn cần có thêm dữ liệu để xác định xem những kháng thể này có thể bảo vệ em bé như thế nào.

Những thử nghiệm lâm sàng bổ sung nghiên cứu tính an toàn và mức độ hoạt động của của vaccine COVID-19 ở phụ nữ mang thai vẫn đang tiếp tục được tiến hành. Các nhà sản xuất vắc xin cũng đang thu thập và xem xét dữ liệu từ những thử nghiệm lâm sàng trên phụ nữ đã tiêm đủ liều vaccine và mang thai.

Với những kết quả nghiên cứu ban đầu nói trên, một lần nữa cho thấy, lợi ích của tiêm vaccine COVID-19 vượt trội hơn bất kỳ nguy cơ nào của việc tiêm chủng ngừa trong thời kỳ mang thai. Và vì vậy, phụ nữ mang thai nên cân nhắc tiêm vaccine phòng COVID-19 để bảo vệ bản thân và con của mình trong đại dịch.

Lưu ý tiêm vắc xin cho phụ nữ mang thai

- Phụ nữ mang thai chưa đủ 13 tuần thì chưa nên tiêm vắc xin phòng Covid-19

- Phụ nữ mang thai tham gia tiêm vắc xin phòng Covid-19 vẫn được khám sàng lọc, tư vấn, tiêm và theo dõi sau tiêm theo đúng quy trình của Bộ Y tế. Tuy nhiên đây là nhóm đối tượng đặc thù nên cần được khám thai tại cơ sở y tế có chuyên khoa sản trước khi thực hiện tiêm để đảm bảo an toàn tiêm chủng.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học trên thế giới khẳng định virus SARS - CoV – 2 không vào buồng ối. Hơn nữa thai nhi trên 13 tuần tuổi là giai đoạn đã, cơ bản hoàn thiện các bộ phận quan trọng trong cơ thể nên nguy cơ gây dị dạng thai nhi ở giai đoạn này là thấp. Việc khám thai trước khi tiêm vắc xin phòng Covid-19 tại cơ sở y tế có chuyên khoa sản rất quan trọng để bác sĩ xác định tuổi thai, tình trạng sức khỏe của thai nhi, các điều kiện đáp ứng tiêm chủng đối với thai phụ để đưa ra tư vấn, chỉ định tiêm phù hợp.

- Phụ nữ mang thai trên 13 tuần cần được tiêm đủ số mũi vắc xin phòng Covid-19 và kết thúc mũi tiêm thứ hai trước 36 tuần 6 ngày. Trường hợp nếu không kịp hoàn tất mũi tiêm thai phụ sẽ thực hiện tiêm mũi trong thời kì hậu sản.

- Tiêm các loại vaccine khác như vaccine phòng uốn ván... trước vaccine phòng Covid 19 ít nhất 14 ngày hoặc cách 28 ngày sau thời điểm tiêm vaccine phòng Covid 19.

- Không khuyến cáo bỏ thai nếu phát hiện có thai trong thời gian tiêm vaccine phòng Covid 19.

Những phản ứng phụ nữ mang thai có thể gặp sau tiêm vắc xin Covid-19

Phụ nữ mang thai khi tiêm vắc xin phòng Covid-19 có thể gặp các phản ứng phụ như người bình thường. Các dấu hiệu thông thường: sốt, mệt mỏi, đau đầu, ớn lạnh, đau cơ, đau khớp, tăng cảm giác đau, ngứa, sưng, đỏ, đau tại chỗ tiêm, bồn chồn…

Dấu hiệu thông thường diễn biến nặng lên như sốt cao >=39 độC, sưng/đỏ lan rộng tại chỗ tiêm, đau cơ dữ dội, tăng huyết áp hoặc tụt huyết áp, kẹt huyết áp…

Các phản ứng nghiêm trọng sau tiêm vắc xin phòng Covid-19 như: Ở miệng (tê quanh môi hoặc lưỡi…), Ở da (Phát ban, môi mẩn đỏ, tím tái hoặc đỏ da…), Ở họng (Ngứa, căng cứng, tắc nghẹn, khản đặc…); Đường tiêu hóa (nôn, tiêu chảy, đau quặn bụng…); Đường hô hấp (thở dốc, thở khò khè, thở rít, khó thở, cảm giác nghẹt thở, ho…); Toàn thân (mạch yếu, chóng mặt, choáng/xây xẩm, cảm giác muốn ngã, chân tay co quắp…).

Việc tiêm chủng tại bệnh viện có chuyên khoa sản, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ nhân lực tiêm chủng, xử trí cấp cứu được đào tạo bài bản, kịp thời sẽ giúp phụ nữ mang thai hoàn thành việc tiêm vaccine Covid-19 hiệu quả, an toàn...

Những điều cần lưu ý sau tiêm vắc xin phòng Covid 19 ở phụ nữ có thai

Trước, trong và sau tiêm chủng, phụ nữ mang thai cần lưu ý:

- Chế độ ăn đảm bảo đủ dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, tâm lý thoải mái để có cơ thể khỏe mạnh và đáp ứng miễn dịch tốt nhất sau khi tiêm chủng.

- Sau tiêm chủng, nếu phụ nữ mang thai sốt dưới 38,5 độ C có thể cởi bớt, nới lỏng quần áo, chườm/lau bằng khăn ấm tại trán, hố nách, bẹn, uống đủ nước, không để nhiễm lạnh, đo lại nhiệt độ sau 30 phút.

- Nếu sốt từ 38,5 độ trở lên hoặc đau mỏi người, đau tại chỗ tiêm thì có thể sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau thông thường chứa paracetamol theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Trường hợp không hạ sốt hoặc sốt cao > 39 độ C cần thông báo ngay cho nhân viên y tế và đến cơ sở y tế gần nhất.

Nếu thấy sưng, đỏ, đau, nổi cục nhỏ tại vị trí tiêm cần tiếp tục theo dõi. Nếu sưng to nhanh nên đi khám ngay, tuyệt đối không bôi đắp bất cứ thứ gì lên chỗ sưng đau ở vị trí tiêm (ví dụ: thuốc đắp từ thảo dược, lá cây hay thuốc mỡ…).

Khi về nhà, phụ nữ mang thai không nên ở một mình ít nhất là trong 3 ngày đầu tiên sau tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19; chủ động theo dõi sức khỏe của bản thân sau tiêm nghiêm ngặt trong vòng 3 tuần, kịp thời thông báo cho cán bộ tiêm chủng và đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám, chẩn đoán, xử trí kịp thời những phản ứng nặng, nghiêm trọng./.