Trước khi diễn ra buổi tọa đàm, khách mời, giảng viên, sinh viên,… được Ban tổ chức mời tham quan gian hàng sách, tài liệu,… với gần 30 đầu sách các loại và mỗi người đều được tặng 1 quyển sách tự chọn… Buổi tọa đàm thu hút đông đảo giảng viên, sinh viên và nhiều nhà văn, nhà thơ, luật sư, nhà báo tham dự. Sự kiện do Tri Thức Việt tổ chức với diễn giả là nhà văn, nhà nghiên cứu Nhật Chiêu đã cho người nghe hiểu thêm lịch sử văn hóa Việt qua thơ văn của nhà vua anh minh Trần Nhân Tông.
Trần Nhân Tông, vị hoàng đế thứ ba của triều Trần, là một nhân vật kiệt xuất của lịch sử Việt Nam, không chỉ ở vai trò lãnh đạo hai cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông thắng lợi mà còn ở vị thế là Sơ tổ Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử– dòng Thiền mang bản sắc Việt… Vượt ra khỏi khuôn khổ của một vị vua hay một nhà tu hành, Trần Nhân Tông còn là một nhà văn hóa lớn, một thi sĩ tài hoa, người đặt nền móng quan trọng cho văn học Thiền tông Việt Nam, đồng thời khai mở dòng chảy văn học chữ Nôm– hình thái ngôn ngữ viết đầu tiên phản ánh linh hồn tiếng nói dân tộc.
Trần Nhân Tông có hai tác phẩm lớn bằng chữ Nôm: Cư trần lạc đạo phú (gồm 10 hội) và Đắc thú lâm tuyền thành đạo ca. Thiền sư Sơ tổ trực tiếp dùng tiếng nói của dân tộc để trước tác các tác phẩm quan trọng đã tạo ra một cuộc cách mạng, khẳng định mạnh mẽ giá trị và tiềm năng của ngôn ngữ dân tộc. Ông được xem là người “mở đầu cho văn chương chữ Nôm của Việt Nam”, khai thông một dòng chảy văn học mới, chứng minh tiếng Việt đủ khả năng chuyển tải tư tưởng Thiền học uyên áo, cảm xúc tinh tế. Dòng chảy sau này được tiếp nối và phát triển rực rỡ bởi Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, và đỉnh cao là Nguyễn Du với Truyện Kiều.
Thơ văn của Trần Nhân Tông sử dụng tiếng Việt cô đọng và phong phú về ý nghĩa, đẹp một cách giản dị, thể hiện tài năng lựa chọn ngôn ngữ điêu luyện, tinh tế như bậc thầy của ngôn ngữ cô đọng, giàu sức gợi… “Ta lại xá ta” là một ví dụ kinh điển về tài năng ngôn ngữ của ông. Chỉ bốn chữ đã diễn đạt được nhiều tầng ý nghĩa phức tạp. “Xá” vừa có nghĩa là tự giải thoát, “xá tội” cho mình khỏi những ràng buộc của ngai vàng, vừa là một cái “xá chào” đầy trân trọng và thán phục chính bản ngã đã tìm thấy sự tự tại. Cách nói này được đánh giá là “thần tình”, súc tích mà vô cùng sâu sắc.
Trước thời Trần Nhân Tông, chữ Hán là ngôn ngữ chính sử dụng trong các văn bản triều đình, thi cử, sáng tác văn học. Khi đó, chữ Nôm đã xuất hiện nhưng chỉ dùng trong dân gian. Ông đã nâng tầm vị thế chữ Nôm, biến nó thành ngôn ngữ văn học có khả năng biểu đạt tư tưởng triết lý sâu sắc.
