Làm gì để tạo môi trường thu hút đầu tư nước ngoài?

Chính vì vậy mà tại Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức sáng 4/10/2019 tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định: “Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là định hướng mở cửa đúng đắn, góp phần phát triển đất nước”. Tuy nhiên, trên thực tế thì vẫn còn nhiều bất cập tồn tại – Vậy nên câu hỏi được đặt ra là: Chúng ta phải có chính sách để làm sao khắc phục được những tồn tại, hạn chế.

Hơn nữa, những thay đổi trong bối cảnh kinh tế toàn cầu, khu vực và trong nước cũng đang đặt ra yêu cầu phải có những thay đổi trong định hướng phát triển chiến lược về thu hút đầu tư nước ngoài giai đoạn tới?

Xác định rõ vai trò của đầu tư nước ngoài trong nền kinh tế Việt Nam là chủ trương nhất quán và đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta, hơn nữa với trách nhiệm báo chí đồng hành cùng sự phải triển đất nước nên khi nhận được thông tin một số lãnh đạo Công ty TNHH Khai thác đá Hòn Thị (Công ty Hòn Thị) bị CQ CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa khởi tố về hành vi vi phạm về khai thác tài nguyên, nhận thấy công ty này là công ty có Chủ đầu tư và Tổng Giám đốc là người nước ngoài nên Ban Biên tập Báo Kinh doanh và Pháp luật đã cử nhóm phóng viên điều tra vào Nha Trang tìm hiểu và nắm bắt thông tin về vụ việc.

Mùa xuân trên Mỏ đá Hòn Thị.

Sự việc bắt đầu từ thông tin lãnh đạo Công ty Hòn thị bị khởi tố nên việc đầu tiên khi vào Nha Trang, phóng viên đã tiếp cận với những người bị khởi tố. Theo ông Bollingtofl Ole – Tổng Giám đốc Công ty Hòn Thị thì ngày 10/10/2018, ông cùng bà Nguyễn Thị Thủy – Giám đốc Công ty Hòn Thị ra sân bay Cam Ranh để làm thủ tục xuất cảnh đi Malaisia. Tại đây ông mới “ngã ngửa” ra vì biết cả hai đều bị cấm xuất cảnh theo đề nghị của Công an tỉnh Khánh Hòa.

Sau đó thì họ bị khỏi tố vì hành vi vi phạm khai thác tài nguyên vì bị cho rằng trước đó họ đã bóc dỡ tầng đất phủ phát sinh trên núi Hòn Thị là hành vi khai thác đất đá trái phép. Nhưng thực tế thì do mưa nhiều gây xói lở, gây nguy cơ mất an toàn lao động trong quá trình thi công hạ cốt nền Dự án Khu đô thị Hòn Thị nên Công ty phải dọn đất đá sạt lở, và theo quan sát của phóng viên, ở núi Hòn Thị còn nhiều trữ lượng đá làm VLXD tốt thì không lí gì họ phải khai thác tầng đất phủ.

Nhận thấy sự việc có nhiều dấu hiệu bị oan sai, nhóm phóng viên đã báo cáo xin được thực hiện tuyến bài về vụ việc này. Dưới sự chỉ đạo làm rõ vụ việc của Tổng Biên tập và chỉ đạo tác nghiệp trực tiếp của Trưởng Ban Biên tập cuối tuần, nhóm phóng viên báo Kinh doanh và Pháp luật đã tiếp cận với các cơ quan chức năng tỉnh Khánh Hòa để tìm hiểu và thu thập thông tin, tài liệu liên quan đến vụ việc. Sau hơn 2 tháng điều tra về thông tin vụ việc của Công ty Hòn Thị, báo đã phản ánh loạt bài đấu tranh với những sai phạm và bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài.

Qua tìm hiểu được biết, Công ty Hòn Thịdo ông Patrick là chủ đầu tư dự án khai thác khoáng sản làm VLXD tại mỏ đá Hòn Thị, xã Phước Đồng, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa từ đầu năm 1997 trên diện tích 29,9 ha, đến 2014 thì công ty này được UBND tỉnh cho phép thực hiện Dự án đầu tư xây Khu đô thị tại diện tích đất mỏ Hòn Thị, Công ty đang tiến hành thi công hạ cốt nền theo hướng dẫn của các ngành chức năng thì giữa năm 2018 đột nhiên bị yêu cầu dừng hoạt động và tháng 10/2018 Tổng Giám đốc, Giám đốc và một nhân viên kế toán của Công ty đã bị khởi tố về hành vi “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên” và bị cấm xuất cảnh, cấm đi khỏi nơi cư trú.

Đến nay, đã hơn một năm tìm hiểu về vụ việc, có thể khẳng định rằng các lãnh đạo Công ty Hòn Thị bị khởi tố là oan sai theo như nhận định ban đầu của phóng viên, bởi Công ty Hòn Thị được phép khai thác khoáng sản làm VLXD tại mỏ đá Hòn Thị với thời hạn là 20 năm, nhưng đến năm 2011, UBND tỉnh đã lấy lý do chủ trương mở rộng thành phố Nha Trang về phía Tây nên việc tiếp tục khai thác khoáng sản sẽ làm ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường nên yêu cầu Công ty chấm dứt hoạt động khai thác, chế biến đá làm VLXD tại mỏ đá Hòn Thị.

Nhưng việc thu hồi, chấm dứt hiệu lực Giấy phép khai thác khoáng sản trước thời hạn là bất hợp lý bởi trong tời gian từ khi được cấp phép đầu tư, khai thác đến khi UBND tỉnh Khánh Hòa có yêu cầu dừng khai thác, trả lại giấy phép thì cơ bản Công ty này là doanh nghiệp có ý thức chấp hành các quy định của pháp luật trong lĩnh vực khoáng sản, môi trường và lĩnh vực liên quan, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, phí đối với Nhà nước. Lúc đó, có thể UBND tỉnh Khánh Hòa đã nhận thấy trước những bất cập nên trong nội dung Văn bản số 106/TB-UBND ngày 04/04/201, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa cũng đã nêu rõ: “Tiếp tục tạo điều kiện cho Công ty Hòn Thị tìm một vị trí khai thác khoáng sản mới, lập dự án đầu tư để UBND tỉnh xem xét, phê duyệt. Đồng thời cho Công ty này được thay đổi mục đích kinh doanh trên vị trí thửa đất vẫn còn quyền sử dụng của mình”.

Được thay đổi mục đích kinh doanh trên vị trí thửa đất vẫn còn quyền sử dụng của mình, Công ty Hòn Thị đã tiến hành lập Dự án đầu tư Khu đô thị. UBND tỉnh Khánh Hòa cũng đã ban hành nhiều văn bản, quyết định công nhận Công ty Hòn Thị là Chủ đầu tư Dự án và ban hành Quyết định Phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết (tỷ lệ 1/500) và cho phép Công ty này được hạ cốt nền và tận thu khối lượng đất đá.

Trong quá trình tìm hiểu phóng viên được biết Quy hoạch mở rộng thành phố Nha Trang không có vị trí núi Hòn Thị làm đất ở đô thị và thực tế thì việc yêu cầu Công ty này dừng khai thác đá làm vật liệu xây dựng trước thời hạn 5 năm là có động cơ không trong sáng.

Theo quan điểm của luật sư Trần Văn Tạo – Nguyên Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an TP. Hồ Chí Minh (người bảo vệ quyền lợi cho Tổng gGiám đốc, Giám đốc và kế toán Công ty Hòn Thị) thì việc Công an tỉnh Khánh Hòa khởi tố theo quy định Điều 227 Bộ luật Hình sự năm 2015 về Vi phạm quy định khai thác khoáng sản là thiếu căn cứ.

Ngày 05/4/2019, Ban Biên tập báo Kinh doanh và Pháp luật đã gửi Công văn số 11/CV-BKD&PL về việc Công ty Hòn Thị lên Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc với mong muốn Thủ tướng chỉ đạo UBND tỉnh Khánh Hòa sớm tập trung giải quyết, làm rõ vụ việc, khách quan, tránh làm ảnh hưởng xấu tới môi trường đầu tư tại Việt Nam. Đến ngày 10/4/2019, CQ CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa đã ra quyết định hủy bỏ biện pháp ngăn chặn tạm hoãn xuất cảnh, ngày 12/4 lại ra quyết định hủy bỏ biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú đối với ông Ole Bollingtoft, bà Nguyễn Thị Thuỷ và ông Phạm Văn Kiên và ngày 6/6/2019 ra Quyết định 519/PC01 Tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự đối với vụ án Vi phạm về quy định khai thác tài nguyên tại xã Phước Đồng.

Trở lại việc UBND tỉnh Khánh Hòa yêu cầu Công ty Hòn Thị ngừng khai thác đá làm VLXD trước thời hạn và công nhận Công ty này là Chủ đầu tư dự án và phê duyệt quy hoạch chi tiết và cho phép thi công hạ cốt nền thực hiện dự án, rồi lại hủy bỏ việc công nhận Chủ đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Khu đô thị Hòn Thị và yêu cầu Công ty này dừng hoạt động rồi “hình sự hóa” vụ việc khiến Công ty này lao đao để rồi đơn thư khiếu nại liên miên. Nhưng UBND tỉnh cũng không giải quyết khiếu nại một cách dứt điểm (?).

Ngày 23/08/2019, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã họp kỳ 38 để xem xét và kết luận một số nội dung. Theo đó, kết luận về việc kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với Ban thường vụ tỉnh Khánh Hòa cho thấy “Ban thường vụ Tỉnh ủy và Ban cán sự đảng UBND tỉnh Khánh Hòa đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và Quy chế làm việc; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm nghiêm trọng trong công tác quản lý, sử dụng đất và thực hiện các dự án đầu tư xây dựng….”. Những sai phạm này vô hình chung đã khiến cho những doanh nghiệp làm ăn chân chính trên mảnh đất Khánh Hòa trở nên lao đao, khánh kiệt mà Công ty Hòn Thị là một điển hình.

Sự việc của Công ty Hòn Thị, Đại Sứ quán 3 nước Đan Mạch, Ai – Len và Khối liên minh Châu Âu (EU) cùng với Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đã lên tiếng với Chính phủ Việt Nam vì họ cho rằng UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành các văn bản hủy bỏ việc công nhận Chủ đầu tư là Công ty Hòn Thị tại Dự án đầu tư xây dựng Khu đô thị Hòn Thị đã vi phạm Hiệp định khung về đối tác và hợp tác chiến lược Việt Nam – Liên minh Châu Âu đã có hiệu lực thi hành từ ngày 01/10/2016, cũng như dự thảo Hiệp định thương mại tự do và Hiệp định bảo hộ đầu tư Việt Nam – EU đang trong quá trình phê chuẩn và sẽ có hiệu lực trong thời gian tới.

Thiết nghĩ, nếu sự việc không được làm rõ và giải quyết đúng quy định của pháp luật và những cam kết trong Hiệp định nêu trên thì không những có thể sẽ làm ảnh hưởng đến quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và EU mà còn làm ảnh hưởng cả đến uy tín của tỉnh Khánh Hòa nói riêng cũng như đất nước Việt Nam chung đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

Hy vọng xuân mới 2020, với trách nhiệm của lãnh đạo mới tỉnh Khánh Hòa, sự việc của Công ty Hòn Thị sẽ được giải quyết đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư cũng như  đảm bảo tính nghiệm minh của pháp luật.