Hotline: 0969 332 828 Email: [email protected]
Thứ tư, 15/01/2025 07:52 (GMT+7)

Ô nhiễm không khí làm tổn thương nghiêm trọng não bộ

Theo tập san khoa học Nature ngày 14/1, nhiều nghiên cứu dịch tễ học đã chỉ ra mối liên hệ giữa không khí ô nhiễm với chứng sa sút trí tuệ và các rối loạn não bộ khác. Giờ đây, các nhà khoa học đang nỗ lực tìm hiểu cơ chế gây hại của các chất ô nhiễm và mức độ tác động của chúng.

Ô nhiễm không khí làm tổn thương nghiêm trọng não bộ ảnh 1
Ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại New Delhi, Ấn Độ. Ảnh: ANI/TTXVN.

Năm 2012, khi nhận được một bộ mẫu não của chuột thí nghiệm từ đồng nghiệp nghiên cứu về tác hại của ô nhiễm không khí, Giáo sư Deborah Cory-Slechta tại Đại học Rochester ban đầu không mấy kỳ vọng. Tuy nhiên, những gì bà phát hiện trong những mẫu não đó đã khiến bà "choáng váng" đến mức phải chuyển hướng toàn bộ nghiên cứu của mình.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 99% dân số thế giới đang phải hít thở không khí ô nhiễm trên mức cho phép. Đáng lo ngại hơn, ngay cả mức độ ô nhiễm được cho là "an toàn" cũng có thể gây ảnh hưởng đến não bộ, theo nhận định của Tiến sĩ Megan Herting từ Đại học Nam California.

Các nghiên cứu gần đây đã phát hiện mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí với tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu và rối loạn tâm thần. Một phân tích năm 2023 trên hơn 389.000 người tham gia từ UK Biobank cho thấy việc tiếp xúc lâu dài với các hạt bụi mịn trong không khí, oxit nitric và nitrogen dioxide có liên quan đến tỷ lệ trầm cảm và lo âu cao hơn.

Tác động của ô nhiễm không khí đặc biệt rõ rệt ở các nhóm tuổi khác nhau. Tại Pháp, Mỹ và Trung Quốc, khi chất lượng không khí được cải thiện, tỷ lệ sa sút trí tuệ, suy giảm nhận thức và trầm cảm ở người cao tuổi đều giảm đáng kể. Đối với trẻ em, nghiên cứu chụp não cho thấy trẻ sống ở các thành phố ô nhiễm nặng có nhiều tổn thương ở vùng chất trắng - khu vực kết nối các vùng não - hơn so với trẻ ở khu vực ít ô nhiễm. Ô nhiễm không khí có thể làm gián đoạn sự phát triển của các đường dẫn truyền thần kinh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp giữa các vùng não, trong đó vùng vỏ não trước trán dường như đặc biệt dễ bị tổn thương.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều con đường mà chất ô nhiễm có thể xâm nhập vào não. Các hạt siêu nhỏ và hóa chất từ không khí ô nhiễm có thể đi vào não theo hai cách: qua máu sau khi được hít vào phổi, hoặc trực tiếp từ khoang mũi theo các dây thần kinh khứu giác. Đặc biệt nguy hiểm là các hạt có kích thước dưới 100 nanomet - chúng phản ứng mạnh nhất với môi trường và dễ dàng xâm nhập sâu vào cơ thể.

Khi vào đến não, các chất ô nhiễm gây ra phản ứng viêm: các tế bào trong não bị kích hoạt quá mức, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm, stress oxy hóa tăng cao, và các tế bào bảo vệ não bộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tuy nhiên, việc nghiên cứu tác động của ô nhiễm không khí đang gặp nhiều thách thức. Khác với việc nghiên cứu một chất độc đơn lẻ, các phòng thí nghiệm cần thiết bị kiểm soát không khí đắt tiền mà hầu hết các phòng nghiên cứu thần kinh không có. David Jett từ Viện Rối loạn Thần kinh Quốc gia Mỹ (NINDS) cho biết trong số hơn 22.000 đại biểu tham dự hội nghị Khoa học Thần kinh 2024, chưa đến 20 người nghiên cứu về ô nhiễm không khí.

Theo Tiến sĩ Ian Mudway từ Đại học Imperial London, các biện pháp kiểm soát ô nhiễm hiện nay thường tập trung vào giảm các chất ô nhiễm phổ biến nhất, trong khi những chất này có thể không phải là những chất gây độc thần kinh nghiêm trọng nhất. Điều này cho thấy cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác định chính xác những chất ô nhiễm nào nguy hiểm nhất với não bộ, từ đó đưa ra các quy định cải thiện chất lượng không khí hiệu quả hơn.

Cùng chuyên mục

Người bệnh không phải quay lại nơi chuyển để xin cấp lại giấy chuyển tuyến BHYT theo mẫu mới
Bộ Y tế vừa có văn bản về hướng dẫn thực hiện Thông tư số 01/2025/TT-BYT quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế (BHYT). Đây là văn bản quan trọng hướng dẫn việc đăng ký khám bệnh, chữa bệnh BHYT ban đầu và chuyển cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho trên 13.000 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên cả nước. Trong đó, Bộ Y tế hướng dẫn người bệnh không cần quay lại cơ sở khám, chữa bệnh nơi chuyển người bệnh đi để xin cấp lại giấy chuyển tuyến theo mẫu mới.
[Infographic] Các cách phòng bệnh hô hấp mùa đông xuân
Trong thời điểm giao mùa đông xuân và khi độ ẩm trong không khí giảm thấp - điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn và virus phát triển, chúng ta cần đặc biệt chú ý theo dõi sức khỏe và áp dụng các biện pháp phòng tránh hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc một số bệnh lý về đường hô hấp thường gặp, bảo vệ cơ thể toàn diện trước sự thay đổi thất thường của thời tiết.
Hơn 24.000 người khám, cấp cứu tai nạn nghi do giao thông trong 7 ngày nghỉ Tết
Ngày 1/2, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, tổng hợp tình hình khám chữa bệnh, cấp cứu tai nạn, ngộ độc từ báo cáo của các cơ sở khám chữa bệnh, các trường đại học, 63 Sở Y tế các tỉnh, thành phố và Y tế ngành trên toàn quốc trong 24 giờ qua và tổng hợp sơ bộ 7 ngày nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 cho thấy, số ca khám, cấp cứu; nhập viện, tử vong tai nạn nghi do giao thông giảm rõ rệt so với cùng kỳ năm 2024; khám, cấp cứu tai nạn nghi do pháo nổ cũng giảm.

Tin mới

Tập đoàn DOJI tổ chức Lễ hội Vàng - Xuân An Khang với chuỗi hoạt động du xuân tưng bừng trên cả nước
Hòa chung không khí rộn ràng của các sự kiện văn hóa cổ truyền diễn ra trên cả nước trong dịp xuân Ất Tỵ, Lễ hội Vàng - sự kiện được Tập đoàn Vàng bạc Đá quý DOJI tổ chức hằng năm mừng ngày Thần Tài đã trở lại, mang đến chuỗi hoạt động du xuân đầy màu sắc và niềm vui dành cho tất cả các khách hàng.