Chuyên gia ở Hiệp hội Phát triển nguồn nhân lực Logistics Việt Nam phân tích thêm, các công trình nằm trong mạng lưới vận tải và logistics hàng hải khi hoàn thành sẽ tạo thêm cơ hội mới để phát triển kinh tế biển cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).
Cảng biển ở đảo cực nam đất nước
Hiện nay, sau sáp nhập, tỉnh Cà Mau (gồm tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu cũ) có bờ biển dài nhất trong 5 địa phương ở ĐBSCL và đứng thứ 2 cả nước với 310 km. Cà Mau đang dẫn đầu cả nước về nuôi tôm nước lợ, mục tiêu năm 2025 xuất khẩu 2,5 tỷ USD. Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, tỉnh Cà Mau là điển hình kinh tế thủy sản, cùng các địa phương khác ở ĐBSCL làm nên trung tâm sản xuất thuỷ sản lớn nhất nước ta, cả khai thác và nuôi trồng. Sản lượng thủy sản và kim ngạch xuất khẩu thủy sản của ĐBSCL đang chiếm 70% cả nước; riêng sản lượng kinh tế thủy sản chiếm 37%. Cụ thể về sản lượng thủy sản nuôi trồng chiếm 56%, sản lượng kinh tế cá biển chiếm 35%. Trong đó, sản lượng tôm nuôi chiếm 85% và sản lượng cá nuôi chiếm 71%.
Để đáp ứng nhu cầu thương mại và bảo vệ vùng biển tỉnh Cà Mau, sáng 19/8/2025, Dự án Cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai ở đảo Hòn Khoai được khởi công xây dựng. Khu công trình chính rộng 590,5ha, gồm tôn tạo mặt bằng 82ha để xây dựng cảng khai thác thương mại 59,1ha với bến tàu dài 1.000m, hệ thống 5 cầu dẫn, kè bảo vệ bờ dài 1.600m, kè bảo vệ bờ kết hợp đê chắn sóng dài 560m, đê chắn sóng dài 3.920m. Các công trình quân sự đáp ứng nhu cầu một hải đội tàu mặt nước, gồm hệ thống kè bảo vệ bờ kết hợp bến tàu dài 350m và doanh trại. Phần hạ tầng kỹ thuật dùng chung rộng 14,3ha và các khu vực khác 8,6ha. Nạo vét luồng tàu dài 5,6km, rộng 250m; khu quay trở tàu đường kính 600m và khu neo đậu trước bến dài 1.000m, rộng 120m với diện tích 203ha, đáp ứng cho tàu container đến 250.000DWT giảm tải và các tàu hàng tổng hợp, hàng rời tương đương.
Dự án Đường giao thông từ đất liền ra Cảng Hòn Khoai, có tổng mức đầu tư 25.715 tỷ đồng. Đây là con đường vượt biển dài khoảng 14 km, quy mô thiết kế 4 làn xe theo tiêu chuẩn đường cấp 3 đồng bằng, tốc độ thiết kế 80km/h, bề rộng đường 16,5 m.
Vận tải biển và logistics hàng hải ở ĐBSCL
Công trình trên nằm trong hệ thống hạ tầng giao thông ĐBSCL là điều kiện để phát triển logistics. Trong đó, vận tải hàng hải đã có 1 cảng biển loại I và 11 cảng biển loại II, vận tải thủy nội địa có 60 cảng với hơn 4.000 bến. Hàng không có Cảng hàng Quốc tế Cần Thơ và các cảng Rạch Giá, Cà Mau, Phú Quốc. Đường bộ đang phát triển, riêng vốn đầu tư cho đường cao tốc giai đoạn 2021 – 2025 là 42.647 tỷ đồng, chiếm 20% vốn đầu tư đường cao tốc của cả nước.
Chuyên gia ở Hiệp hội Phát triển nguồn nhân lực Logistics Việt Nam cho biết, Cảng Hòn Khoai đã được quy hoạch phát triển trong hệ thống cảng biển ĐBSCL. Hệ thống cảng biển ĐBSCL nằm trong mạng lưới cảng biển kết nối với vùng Đông Nam Bộ và sang cả Campuchia.
Trong hệ thống cảng biển ĐBSCL, đặc biệt định hướng phát triển Cảng biển Trần Đề ở Cần Thơ với Khu bến ngoài khơi đảm nhận vai trò cảng cửa ngõ ĐBSCL, theo Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ. Cảng biển Trần Đề có thể tiếp nhận tàu tổng hợp, tàu container trọng tải 100.000 DWT, tàu hàng rời 160.000 DWT, triển khai đầu tư vào năm 2026 với diện tích 5.400 ha, vốn 162.700 tỷ đồng.
Sông Hậu có 2 ngõ chính ra biển là Định An và Trần Đề. Các tuyến vận tải thủy chính đi qua các địa phương đều nối với sông Hậu ra cửa biển Trần Đề, nhánh sông nằm trung tâm ĐBSCL và thông thương với Campuchia. Cảng biển Trần Đề cũng kết nối với mạng lưới giao thông thủy - bộ liên hoàn toàn vùng.
Ngày 2/4/2022, Bộ Chính trị có Nghị quyết 13-NQ/TW về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhấn mạnh việc xây dựng hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, cả đường thủy và đường bộ; tăng tính liên kết giữa các ngành, lĩnh vực và các địa phương để phát triển logistics, vận chuyển hàng hóa. Mục tiêu đến năm 2030: Hoàn thiện hệ thống cảng biển và các cửa khẩu quốc tế, hệ thống đường ven biển; Tập trung đầu tư kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa, kết nối các trung tâm đầu mối với hành lang vận tải và hệ thống cảng chuyên dùng đường thủy nội địa; Phát triển một số trục kết nối đến các đầu mối vận tải lớn, các khu công nghiệp; Hoàn thành hệ thống đường bộ cao tốc kết nối ĐBSCL với vùng Đông Nam Bộ.
Cơ hội phát triển các chuỗi giá trị và dịch vụ logistics
Cụ thể, đến năm 2050, vùng ĐBSCL sẽ hoàn thiện đầu tư 8 trung tâm đầu mối: Trung tâm tổng hợp ở Cần Thơ; 4 trung tâm đầu mối cấp vùng ở Cà Mau, An Giang, Vĩnh Long; 3 trung tâm đầu mối liên quan đến logistics ở Cần Thơ, Đồng Tháp. Từ đó, doanh nghiệp đầu tư cho hoạt động logistics.
Theo chuyên gia, có 4 nhóm giải pháp thúc đẩy phát triển vận tải và logistics hàng hải gắn với kinh tế biển ĐBSCL. Một là, huy động mọi nguồn lực cho hạ tầng kết nối gồm vốn ngân sách trung ương, địa phương, xã hội hóa, FDI và kêu gọi ODA. Hai là, chuyển đổi số trong logistics với thực hiện các chương trình số - tích hợp, đào tạo nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế biển. Ba là, xây dựng hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, chú trọng đặc biệt giao thông đường bộ với chọn lọc để phát triển cảng biển có khả năng tham gia logistics tốt. Bốn là, tổ chức hệ thống logistics đáp ứng yêu cầu kết nối quốc tế.
