Nhận biết rượu dởm và tránh ngộ độc rượu ngày Tết

Nhận biết methanol trong rượu

Theo TS. Nguyễn Duy Thịnh - Viện Công nghệ sinh học và Công nghệ thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, rượu giả không được kiểm soát trên thị trường Việt Nam đa phần là loại rượu có pha chế methanol, một loại dung môi phổ biến. Methanol là một loại cồn công nghiệp.

Bản thân Methanol là chất độc có độc tính thấp nhưng khi được đưa vào cơ thể người, nó sẽ được chuyển hóa thành formaldehyde nhờ men alchoholdehydrogenase và sau đó thành formic acid nhờ men acetaldehyde dehydrogenase.

Chính những chất này gây độc cho gan, thận gây suy thận cấp, viêm gan nhiễm độc, đặc biệt là gây toan hóa máu nặng nề. Có những người uống rượu này lâu ngày có thể mờ mắt dẫn đến mù lòa.

Về nguyên tắc, nếu nhìn bằng mắt, ngửi hoặc nếm thì khó biết được rượu chứa hàm lượng methanol cao hay không. Theo đúng quy trình thì rượu phải được cất thành cồn rồi mới được pha chế thành rượu thực phẩm.

TS. Thịnh cho biết, có một cách có thể áp dụng khá chính xác là đổ một ít rượu ra lòng bàn tay rồi xoa xoa hai bàn tay vào nhau. Nếu hai bàn tay còn dính dính là rượu không tốt vì andehit dầu Fugien còn đọng lại trong rượu. Rượu tốt sẽ bay hơi hết khi có tác động ma sát. Các loại độc tố chưa lọc hết này uống vào gây đau đầu, tác hại lớn đến hệ thần kinh. Có thể ngửi, nếu mùi cồn thơm cay nồng là tốt hoặc nếm để biết vị của rượu.

"Nếu phân biệt bằng cách nếm thì rượu có chứa methanol thường có vị hơi ngọt. người dân cũng có thể thử với lửa. Nếu mẫu thử tạo ra ngọn lửa màu vàng khi đốt trên lửa, đồ uống này không an toàn. Hoặc nhúng giấy quỳ đỏ vào trong mẫu rượu nghi ngờ có methanol cao khoảng 2-3 phút. Nếu giấy quỳ chuyển sang màu xanh, loại rượu này chứa lượng methanol nguy hiểm cho sức khỏe. Giấy quỳ có bán rất phổ biến tại các hiệu thuốc, có thể tích trữ sẵn trong ví để thử khi cần thiết", PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh cho hay.

Rượu đắt tiền cũng có hại

Nhiều người cho rằng, loại rượu đắt tiền sẽ bổ dưỡng cho người sử dụng nên thoải mái uống mà không lo lắng đến khả năng ngộ độc hay hại cho sức khỏe. Theo chuyên gia đây là quan niệm sai lầm.

ThS. Lưu Liên Hương - Viện Y học Ứng dụng cho biết, rượu ngoại hay rượu nội, đắt tiền hay rẻ tiền đều là đồ uống có chứa cồn. Tùy thuộc vào nồng độ cồn trong rượu mà rượu được chia thành nhiều loại nặng nhẹ khác nhau. Các loại rượu ngoại thường có giá cao hơn là do chi phí nguyên liệu đầu vào, quy trình sản xuất, các loại thuế và thương hiệu, chứ không phải do bổ dưỡng hơn như nhiều người vẫn lầm tưởng.

"Rượu nhập khẩu có giá cao, thậm chí có những chai rượu có giá đến hàng chục triệu đồng là do các yếu tố nêu trên chứ không phải do chúng bổ dưỡng. Về lâu dài, sử dụng rượu bia không được kiểm soát rất dễ dẫn đến những hệ lụy khác nhau, dù là bất cứ loại rượu nào.

Rượu gạo, rượu ngô, rượu sắn hay rượu ngoại đều tác động xấu đến sức khỏe. Không ít trường hợp ngộ độc nặng do uống rượu xịn chứ không phải rượu giả, rượu rẻ tiền. Việc uống rượu quá chén luôn được khuyến cáo là nguy hại", ThS. Lưu Liên Hương cho biết.

Theo ThS. Lưu Liên Hương, uống rượu với một lượng vừa phải, đặc biệt là rượu vang đỏ, được chứng minh là có một số lợi ích cho sức khoẻ, tuy nhiên lượng sử dụng phải rất nhỏ và không lạm dụng. Nếu lạm dụng đồ uống có cồn sẽ gây ra rất nhiều vấn đề sức khỏe như tăng tỷ lệ mắc viêm gan, xơ gan, ung thư, gây ra các bệnh tim mạch, bệnh tiêu hoá, làm giảm khả năng sinh sản…

Ngoài ra, uống quá nhiều rượu còn có thể gây nghiện và là nguyên nhân dẫn đến các hành vi không kiểm soát như phạm tội, tăng nguy cơ tai nạn giao thông, làm giảm hiệu quả công việc.

"Do vậy, cho dù là rượu ngoại, rượu nội, cũng là con dao 2 lưỡi, nếu lạm dụng rượu, kể cả rượu ngoại thì sẽ gây ra nhiều hậu quả về sức khoẻ. Theo khuyến cáo, nam giới trưởng thành không uống quá 2 ly tiêu chuẩn/ngày và nữ giới trưởng thành không uống quá 1 ly tiêu chuẩn/ngày. 1 ly tiêu chuẩn tương đương với 14g cồn nguyên chất, tức là tương đương với 1 chén 45ml rượu 40 độ cồn", ThS Lưu Liên Hương đưa ra lời khuyên.

Khuyến cáo cần biết

Càng gần Tết, số ca ngộ độc rượu ngày một gia tăng. Các bác sĩ khuyến cáo, hạn chế uống rượu bia là điều cần thiết và khi sử dụng loại đồ uống này phải cách để không gây hại cho sức khỏe.

Rượu bia là nguyên nhân dẫn tới rất nhiều chứng bệnh nguy hiểm như ung thư, các bệnh về gan, tim mạch, huyết áp, thần kinh, đột quỵ…

Đặc biệt với người cao tuổi thì càng dễ gặp nhiều biến chứng nguy hiểm hơn so với những người còn trẻ tuổi nếu sử dụng nhiều rượu bia. Đặc trưng ngày Tết là ngày đoàn viên sum vầy, lượng rượu bia được tiêu thụ còn nhiều hơn ngày bình thường do các gia đình thường xuyên đi chúc Tết hoặc đón khách. Những gia đình có người cao tuổi cần đặc biệt chú ý đến vấn đề này.

Các bác sĩ khuyến cáo phải kiểm soát một cách chặt chẽ lượng rượu bia, tránh những cơn say không đáng có, tránh luôn cả những nguy cơ tiềm tàng đáng tiếc như đột quỵ, vấp ngã những ngày đầu năm.

Theo PGS.TS Nguyễn Quang Dũng - Phó trưởng Bộ môn Dinh dưỡng và An toàn thực phẩm, Đại học Y Hà Nội, rượu bia là đồ uống chứa cồn, người uống cảm thấy hưng phấn, có ham muốn nhảy nhót, trò chuyện khi uống lượng nhỏ.

Giai đoạn tiếp theo, một số người cảm thấy chóng mặt, choáng váng, đau đầu hoặc buồn ngủ. Đặc biệt, sử dụng quá nhiều rượu, bia, đồ uống có cồn có thể dẫn tới các vấn đề sức khỏe về tim mạch, gan, thận, tuỵ, thần kinh, nội tiết.

Cụ thể, đồ uống có cồn làm tăng nguy cơ huyết áp cao, thậm chí suy tim, đột quỵ nếu uống trong thời gian dài. Lạm dụng rượu bia gây viêm gan, xơ gan, viêm tụy cấp, đái tháo đường, đặc biệt ảnh hưởng tới hệ thống thần kinh, nói không rõ ràng, điều hòa động tác cơ thể kém; tê bì, ngứa ở bàn chân, bàn tay; giảm trí nhớ.

Rượu bia còn gây hại đến hệ tiêu hóa, giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng, gây chướng bụng, đầy hơi, viêm loét dạ dày, tá tràng, suy giảm khả năng tình dục, sức khỏe sinh sản...

Trường hợp ngộ độc rượu methanol (cồn công nghiệp), người bệnh có cảm giác say, sau đó mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh do rối loạn axit máu, co giật, hôn mê. Khi đến viện, hầu hết trường hợp đã tổn thương não, mắt và tuần hoàn, thậm chí tử vong.

PGS. Dũng tư vấn nên cố gắng kiểm soát lượng uống ở mức nguy cơ thấp nhất trong một lần.

- Không để cho trẻ em và vị thành niên uống rượu bia.

- Sau khi uống, tuyệt đối không điều khiển xe hay tham gia vào các hoạt động ngoài trời hoặc ở những nơi nguy hiểm, không an toàn, dễ bị ngã, va chạm, chấn thương.

- Không nên pha rượu với bia và các chất kích thích bởi chúng gây ngộ độc cấp như chóng mặt, buồn nôn, đầy hơi, táo bón, thậm chí mất tri giác và tử vong khi nồng độ cồn trong máu tăng quá cao.

- Hạn chế uống rượu khi đói vì dạ dày rỗng khiến nồng độ cồn trong máu tăng nhanh gây choáng.

- Nên tránh sử dụng các loại đồ uống chứa cồn không rõ nguồn gốc xuất xứ, giá rẻ bất thường.

- Khi bị ngộ độc rượu, người nhà nên giữ bệnh nhân tỉnh táo nhất có thể cho đến khi có bác sĩ tới cấp cứu.

- Không để người ngộ độc rượu một mình, để tránh tình trạng nôn mửa có thể gây nghẹt đường thở. Nên để bệnh nhân nằm đầu cao hoặc ngồi, có thể để nằm nghiêng để tránh ngạt thở khi nôn mửa.

- Hô hấp nhân tạo nếu có dấu hiệu ngưng thở và giữ ấm cơ thể để tránh hạ thân nhiệt đột ngột, gây tử vong. Gia đình nên mang theo hoặc ghi nhớ loại rượu mà người bị ngộ độc uống để bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân, xử trí kịp thời. Hoặc gọi điện tới Trung tâm chống độc để được các chuyên gia hướng dẫn, sơ cấp cứu đúng cách.